Andromedagalaksen kanskje 400 milliardar. Av og til kjem galaksar på kollisjonskurs og brakar inn i kvarandre. Trass i det astronomiske talet på stjerner som er involverte, kolliderer nesten aldri nokon av stjernene. Årsaka er dei ekstreme avstandane mellom stjernene i ein galakse. Men gassen mellom stjernene blir klemt saman slik at store mengder nye stjerner ”raskt” kan bli danna. Dimensjonane er enorme og for oss synest alt å gå i langsam kino: Kollisjonen varer typisk nokre hundre millionar år og kvar stjernefødsel varer frå nokre hundre tusen til mange titals millionar år. Samtidig slengjer tyngdekreftene frå dei kolliderande galaksane stjerner i alle retningar og lagar eit kaos.
Centaurus er med avstanden sin på 13 millionar lysår den næraste verkeleg kjempedigre galaksen i verdsrommet og er i stjernebiletet Kentauren. No har astronomar knytt til den europeiske organisasjonen ESO (European Southern Observatory) nytta den 12 meter store antenna APEX i Chile til å studera kva som skjer i den store galaksen. Observasjonane har vorte brukte saman med observasjonar i synleg lys og i røntgenstråling. Me har visst at det der inne er eit supertungt svart hol som slurpar i seg alt som kjem i nærleiken. Stoffet blir kvervla rundt i ein enorm malstraum. Det meste forsvinn inn i holet og blir borte for alltid, men litt blir skote ut igjen og forårsakar intense gass-strålar. Dette fenomenet er observert i ei rekkje såkalla aktive galaksar. Men sidan Centaurus A er mykje nærare er det mogleg å studera dei kraftige fenomena i fantastisk detalj.
.jpg)
Illustrasjon: Chandra team
Dei nye bileta som er tekne viser ei støvskive rundt galaksen og to superhurtige gass-strålar som sender ut radiostråling medan dei fer vekk frå kjernen til galaksen. APEX-antenna har for første gong vorte brukt til å gjera observasjonar på bølgelengder under ein millimeter og dei viser stråling frå støvskiva i midten av kjempegalaksen, men også stråling frå objektet heilt inne i midten og dei to ”radioboblene” som er på kvar si side av støvskiva. Desse bobleforma gasskyene er kraftige radiokjelder. Målingane viser at stoffet i gass-strålen bevegar seg med omkring halvparten av farten til lyset.
Røntgenobservasjonane avslører gass-strålar som skyt ut frå kjernen til Centaurus A og nede til høgre for galaksen kan ein sjå gløden som oppstår når gassen kolliderer med omkringliggjande gass og forårsakar ei sjokkbølgje.