"Eigentleg finst det berre éin måte å effektivt transportera energi oppover under Solens overflate: gjennom oppovergåande varm gass som blir kjølna ved overflata og deretter søkk tilbake som kaldare og tettare gass", seier Göran Scharmer frå Stockholms universitet som har leidd forskargruppa.
Me kallar dette for konveksjon. Slike rørsler, granulasjon, ser me overalt på Solen unnateke i solflekker. Dei ytre delane av solflekkene (penumbraen) har avlange strukturar (sjå bilete) og i denne delen av flekkene har det enno ikkje vore observert nokon konveksjon. I staden har det i over 100 år vorte observerte gass som strøymer horisontalt utover langs dei avlange strukturane med høg fart (fleire tusen km per time). Sidan desse straumdraga er horisontale kan dei ikkje transportera energien frå det indre av Solen. Numeriske berekningar har vist at det i tillegg til dei horisontale straumdraga burde finnast konveksjon inne i penumbraen. Den svensk-norske forskargruppa har no funne slike straumdrag.
”Ingen har greidd å finna desse straumdraga tidlegare trass i mange forsøk. Me har no greidd dette med det svenske solteleskopet på La Palma takka vera svært nøyaktige kalibreringar og fjerning av forstyrringar frå Jordens atmosfære. Dette har gitt to gonger skarpare bilete enn tidlegare og det var nok til å finna desse straumdraga” seier postdoktor Jaime de la Cruz Rodriguez ved Institutt for teoretisk astrofysikk, Universitetet i Oslo.
Dei nye målingane viser at konveksjonen er sterk nok til å transportera den energien som blir strålt ut, og dei gir også støtte til ein modell som forklarer dei horisontale raske straumdraga som ein konsekvens av konveksjonen. Dermed løyser dei nye observasjonane to av mysteria til solflekkene.
Film som viser utviklinga av ein solflekk i løpet av ein time. Filmen er sett saman av observasjonar gjorde ved det svenske solteleskopet på La Palma. Foto: Institutt for teoretisk astrofysikk, UiO.
Pressekontakter: Luc Rouppe van der Voort (tlf 45059431) og Viggo Hansteen (tlf 90955042).